Richard Stallman
Özgür yazılım ve daha fazlası için : http://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96zg%C3%BCr_yaz%C4%B1l%C4%B1m
Özgür yazılımın kurucusu Richard Stallman, EMO Ankara
Şubesi, LKD, INETD ve Ankara Barosu Bilişim Kurulu`nun düzenlediği
etkinlik ile Ankara Barosu Eğitim Merkezi`nde 27 Şubat 2011 Pazar günü
`Özgür Yazılım ve Özgürlüğünüz` konulu bir konuşma yaptı.
Stallman, konuşmasında, özgür yazılım hareketine katılmanın bilgisayar
kullanıcılarının kendi bilişimlerini kontrol etmelerine olanak
sağladığını vurgulayarak, genelde, Linux çekirdeği ile kullanılan GNU
işletim sisteminin bu özgürlükleri nasıl erişilebilir kıldığı anlattı.
EMO Ankara Şubesi Yönetim Kurulu
Başkanı Ramazan Pektaş açılış konuşmasında şunları söyledi, "Değerli
özgür yazılım dostları EMO Ankara Şubesi olarak herkesi saygıyla
sevgiyle selamlıyorum. EMO bünyesinde bilgisayar mühendisleri,
elektronik mühendisleri, biyomedikal mühendisleri, bilişim alanlarında
çalışanlarını da elektrik mühendislerinin yanı sıra barındırdığı için
bizim alanımıza girmekte. Bu alanda yapılan her türlü etkinlik
tarafımızdan desteklenmekte. Ülkemizin ya da dünyanın bir çok yerinde
zaman zaman özgürlüğün ya da başka kavramların kolaylıkla çarpıtıldığını
görebiliyoruz. En güncel örneklerinden belki birisi Akdeniz`in karşı
kıyısında birilerinin kontrolündeki isyanlar. Tıpkı yıllar önce
Türkiye`de bir yöneticinin ‘Bu ülkeye şu düşünce gelecekse onu da biz
getiririz` dediği gibi şimdi birileri de ‘buralarda isyanı bir çıkartırız biz kontrol ederiz` diyorlar. O
anlamda burada özgür bir hareket var. Bu hareketin en önemli kişilerden
birisi olarak düşüncelerinizi bizimle paylaşmayı kabul ettiği için
Stallman`a teşekkür ediyorum. Burada özgür bir hareket var. Benzer
etkinlikleri bay Stallman ile yapmak istediğimizi ilettim memnuniyetle
karşıladı. Umarım bundan sonra tekrar aramızda olur.Hepinize bu
etkinliğe katıldığınız için teşekkür ediyorum."
Linux
Kullanıcıları Derneği Onursal Başkanı Mustafa Akgül de açılışta yaptığı
konuşmada şunları söyledi; "Bu toplantı aslında bize bir görev veriyor.
Özgür yazılıma gönül veren kuruluşlar olarak, İstanbul`a gelenleri
Ankara`ya taşımak, ondan bağımsız olarak Ankara`ya birilerini getirmek
konusunda üzerimize görevler düşüyor.
Özgür
yazılım hakkında birkaç şey söylemek istiyorum. Özgür yazılım hareketi
yazılımın ötesine geçmiş durumda. Özgür yazılım sosyal hareketlere,
insanların bağımsızlık ve özgürlük hareketlerine destek veriyor. Özgür
yazılım internet ile iç içe geçmiş, insanlığın geleceğine önemli
katkıları olan bir durum. Bütün dünyada insanlar daha fazla özgürlük,
yönetime katılmak ve refahtan pay istiyorlar. Özgür yazılım insanlığa
bunları sağlamaya yönelik araçlar veriyor. Biz de bu çabanın parçası
olmaktan onur duyuyoruz."
"Özgür yazılım özgürlüğe saygı gösteren yazılımdır"
Açılış
konuşmalarının ardından söz alan özgür yazılımın kurucusu Richard
Stallman özgür yazılımı "özgürlüğünüze saygı gösteren toplumunuza saygı
gösteren yazılımdır. Bu fiyatla ilgili bir şey değildir, özgürlükle
ilgilidir" diyerek tanımladı ve şöyle konuştu; "Özgür yazılımda ifade
edilen ‘özgür` ifadesini özgür ifadesi olarak almalıyız. Türkçe`de bu
anlam çok açık, özgür dediğinizde hiç kimse İngilizce`deki bedava,
ücretsiz anlamını çıkarmayacaktır. İngilizce konuşurken bunu her
konuşmamın başında açıklamam gerekiyor. Eğer bir program özgür değilse
buna özgür olmayan yazılım veya özel mülk yazılım, kullanıcıları
baskılayan yazılım diyoruz. Çünkü özgür olmayan program dijital
sömürgeleştirme yaratıyor. Bu yolla da her sömürgeci sistem gibi böl ve
yönet politikasını güdüyor, kullanıcıları bölüyor ve çaresiz bırakıyor.
Bölünüyorlar yazılımı paylaşmaları yasak çaresizler çünkü kaynak koduna
erişimleri yok, programı değiştiremiyorlar. Hatta programın gerçekte ne
yaptığını inceleyemiyorlar. Bu programlarda kötü özellikler var bunları
keşfetmek zor çünkü kaynak kodlarını bulamıyorsunuz.
Özgürlüğünüze
saygı gösteriyor dediğimde kastettiğim çok genel. Siz kullanıcı olarak 4
temel özgürlüğe sahipseniz program özgür yazılımdır. Sıfırıncı özgürlük
programı istediğiniz gibi çalıştırma özgürlüğünüzdür. Birinci özgürlük
kaynak kodunu inceleme ve değiştirme özelliği bu şekilde bilgisayardaki
işlemlerinizi istediğiniz gibi yapabilirsiniz. İkinci özgürlük
diğerlerine yardım etme özgürlüğü. Aynen kopyaları istediğiniz gibi
diğerlerine dağıtabilme özgürlüğüdür. Üçüncüsü toplumunuza katkıda
bulunma özgürlüğü. Dördüncü özgürlük modifiye ettiğiniz versiyonları
diğerlerine istediğiniz zaman dağıtabilme özgürlüğüdür.
Bu özgürlükler istediğiniz zaman yapabileceğiniz özgürlüklerdir.
Kaynak
kodunu incelemek zorunda değilsiniz, istediğiniz zaman
değiştirebilirsiniz. Önemli olan nokta isterseniz dağıtabilme
özgürlüğünüzün olması. Versiyonunu modifiye ederseniz dağıtma hakkına
sahip olmanız önemlidir.
Eğer program size bu 4
özgürlüğü veriyorsa özgür yazılım diyoruz çünkü bunu dağıtma ve
kullanma sosyal sistemi etik, çünkü özgürlüğe ve sosyal dayanışmaya
saygı gösteriyor. Bu özgürlüklerden en az biri yoksa ya da yetersizse bu
programa özgür olmayan yazılım diyoruz ki bu yazılım etik olmayan bir
sosyal sistemi kullanıcılarına empoze ediyor."
"Özgür yazılım ile özel mülk yazılım arasındaki fark sosyal, etik ve siyasidir"
Özgür
yazılım ve özel mülk yazılım arasındaki farkın sadece teknik olmadığını
vurgulayan Stallman, özgür yazılım programlarda kötü özellikleri olma
olasılığının daha düşük olduğunu kaydederek sözlerini şöyle sürdürdü, "
Özgür yazılımla özel mülk yazılım arasındaki fark sosyal etik ve siyasi
bir farktır. Programı kullananların içinde yaşadığı sosyal sistemle
ilgili. Özgür yazılım programı kullanmanın amacı geliştirmedir,
kullanıcılar bunu anlamaya geliştirmeye diğer kullanıcılara dağıtmaya
hak sahibidirler. Özel mülk programını kullanımı, geliştirici ilerici
değildir bağımlılık yaratır. Bu sosyal bir sorundur. Bunu yapmanın yolu
özel mülk yazılım programlardan kurtulmaktır.
Özgür
bir yazılım yapmak topluma katkıda bulunmaktır. Ancak özel mülk yazılım
yapmak topluma katkıda bulunmak demek değil, gücü ele geçirmektir.
Sosyal olarak özel programlar tuzak gibi işlev görür. Kullanıcıları
özgürlüklerinden vazgeçirmeye tuzağa düşürmeye çalışır. Kullanılışlı
özellikleri varsa bunlar tuzaklardaki yemlerdir. Bu yemler programı daha
tehlikeli hale getirir. Bir özel program yapma ve hiçbir şey yapmama
seçeneğindeyseniz hiçbir şey yapmayarak daha az zarar verirsiniz.
Özgür yazılım hareketinin amacı bütün programların özgür olması ve bu sayede tüm kullanıcıların özgür olmasıdır.
Ancak
bu 4 özgürlüğü hayati anlama getiren nedir neden bu şekilde
tanımlıyoruz özgür yazılımı? İkinci özgürlük tanımını anımsayacak
olursak; diğerlerine yardım etme özgürlüğü, tıpatıp kopyaları dağıtma
özgürlüğü. İkinci özgürlük olmadan bir programı kullanıyorsanız şöyle
bir ahlaki ikileme düşersiniz. Mesela arkadaşınızı bir gün der ki
‘kullandığın program güzel bir programmış bir kopyasını versene.` O anda
iki kötüden birini seçmeniz gerekir, birincisi arkadaşınıza kopya
programı vermek kullanıcı lisansını ihlâl etmek ikincisi
arkadaşınıza kopyayı vermemek ve program lisansına uygun davranmak.
Böyle ikilemin içindeyseniz daha az kötü olanı seçersiniz arkadaşınıza
kopyayı vermek ve lisansı ihlal etmek. Bunu daha az kötü hale getiren
nedir, iyi arkadaşınızı toplumun iyi bir üyesidir işbirliğinizi hak
eder. Buna karşın özel mülk programın geliştiricisi sosyal dayanışmaya
bilinçli olarak saldırmıştır. Eğer birine kötülük yapmak zorundaysanız
daha kötü olana kötülük yapmak daha iyidir, bu da özel mülk yazılımı
geliştirenlerdir. Daha az kötü olmak sizi iyi yapmaz.
Arkadaşınıza bir kopya verdiğinizde özel mülk yazılımın bir kopyasına sahip olacaktır.
Hiçbir
zaman bu ikileme düşmemek lazım. Birincisi hiç arkadaş edinmeyin. Özel
mülk yazılımları geliştirenlerin düşündükleri bu. Benim önerim o
yazılımı reddedin. Bana birisi bir program öneriyorsa paylaşmamam icap
ediyorsa vicdanım bunu almayı kabul etmiyor, bu yazılımı al götür
diyorum. Siz de bunu reddetmelisiniz. Bu propagandayı da reddetmeniz
gerekiyor. İşbirliğini ve paylaşmayı şeytani gösteren kelimeler var.
Paylaşmanın hırsızlık olduğunu göstermek için ne diyorlar senin amacın
onların avı olmak. Birbirinize yardım ederseniz onlara ihtiyaç duymaz
sizi sömürmeyi onların elinden almış olursunuz. Paylaşanlara korsan
diyorlar. Paylaşmak gemilere saldırmanın ahlaki eş değeridir diyorlar.
Gemilere saldırmak çok kötü bir şeydir ama paylaşmak iyidir. Paylaşmak
korunmalıdır ve desteklenmelidir. Paylaşmaya saldırmak topluma
saldırmaktır. Bu yüzden buna korsanlık demeyin. İnsanlar korsanlık
hakkında ne düşündüğümü sorduğunda, gemilere saldırmak kötü bir şey
diyorum. Müzik korsanlığı hakkında soru sorduklarında ise gemi
korsanlarının kötü müzik çalmadığını silah kullandıklarını
söylüyorum; onların korsanlığı çok müzikal bir korsanlık değil.Onların
propaganda terimlerini reddetmemiz lazım, onların propaganda terimlerini
tekrarlamayın onu yaptığınız zaman onları desteklemiş oluyorsunuz."
"Özgür olmayan yazılımlar kullanıcıların ifade özgürlüğünü kısıtlıyor"
Bazı
bilgisayar programlarının lisansları izin verilmiş kopyaların
kullanımını bile kısıtladığını, özgür olmayan yazılımların
kullanıcıların ifade özgürlüğünü kısıtladığını anlatan Stallman
sözlerini şöyle sürdürdü, "Sıfırıncı özgürlüğe bakacak olursak; bu
özgürlük programları istediğiniz zaman kullanma özgürlüğüdür. Kendi
bilgisayarınız üzerinde kontrol sahibi olmayı hak ediyorsunuz. Hiç kimse
bunun üzerinde kontrol sahibi olmamalı. Bazı bilgisayar programlarının
lisansları izin verilmiş kopyalarının kullanımını bile kısıtlıyor.
Mesela internet sitelerini yönetmek için kullanılan bir program var.
Geliştiriciyi eleştirecek herhangi bir şey yayımlamayı yasaklıyor
lisansındı. Özgür olmayan yazılım kullanıcıların ifade özgürlüğünü
kısıtlıyor. Sıfırıncı özgürlük hayatidir. Kod ne yazıyorsa onu yapmanız
gerekir. Geliştirici size yapmak istediği şeyleri yaptırır, lisansla
değil kodun kendisiyle bunu yaptırır. Bunu kontrol edebilmek için
birinci özgürlüğe sahip olmalı kaynak koda ulaşma ve bunu değiştirme
özgürlüğüne sahip olmalısınız. Bu özgürlüğe sahip değilseniz programın
ne yaptığını bilemezsiniz.
Bir çok özel mülk
yazılım birinci özgürlüğe sahip değildir içinde kötü özelikler vardır,
kullanıcı üzerinde ajanlık yapmaya kullanıcıya saldırmak için arka kapı
bırakma özellikleri vardır. Bu nadir olan bir şey değildir. Özel mülk
yazılımlarda bu nadir değil sık karşılaşılan sorundur.
Kullanıcıya
kısıtlamaya yönelik özellikler var, kullanıcı bir şey yapmaya çalışıyor
ama makine onları durduruyor. Programlardaki arka kapıları bulmak o
kadar kolay değil. Kullanıcıyı kısıtlayan özellikler aynı zamanda
dijital kısıtlama yöntemi olarak da biliniyor; dijital kelepçeler olarak
biliniyor. Windows`ta bildiğimiz arka kapılardan birisi şu ;
Microsoft`ta yazılımdaki değişiklikleri zorunlu olarak yüklemeyi
getiriyor. Microsoft isterse size sormadan bilgisayarın sahibinden izin
almadan bu değişiklikleri yükleyebiliyor. Bir bilgisayarda Windows
çalışıyorsa o bilgisayarın sahibi windows`tur. Kullanıcının canını
yakmak için tasarlanmıştır.
Macintosh`ta bir
nevi virüs taşımaktadır. Bunun içinde de dijital kelepçeler
bulunmaktadır. Apple kullanıcılarını kötü güncellemeleri yüklemeye
zorlamaktadır. Apple uygulamaların yüklenmesinde de güç sahibidir.
Kullanıcılar istedikleri programları yükleyemiyorlar bile. İnsanlar bir
yolunu buluyorlar; hapisten kaçmak diyorlar. Bu ürünler hapishane gibi.
Apple aktif olarak bunlarla mücadele ediyor. Kullanıcı kısmen
özgürleşmişse bazı kullanılamayan özellikler ortaya çıkıyor. Burada da
bir arka kapı var. Apple yüklenmiş uygulamayı uzaktan zorla silebiliyor.
Adobe bazı programları yüklemeye izin veriyor, kullanıcılardan para
istemiyor. Adobe Flash Player kullanmaya başladıysanız silin."
Richard
Stallman, özgür yazılım fikrinin nasıl ortaya çıktığını ve
yaygınlaştığını anlattığı sunumunun ardından salondaki katılımcıların
sorduğu soruları yanıtladı. Sunumun ardından EMO Ankara Şubesi Yönetim
Kurulu tarafından Richard Stallman`a hediye verildi ve katılımcılarla
hatıra fotoğrafının çekilmesi ile etkinlik sona erdi.
